Professionele leergemeenschappen
De stap naar een professionele leergemeenschap: een manier van leren van en met elkaar vanuit de inhoud van je vak. Deze manier van professionaliseren kan ik voor u begeleiden in uw peuterspeelzaal, kinderopvangorganisatie, bij u op school of Integraal Kindcentrum.
Een PLG als cyclisch proces en duurzame manier van professionaliseren.
Richard DuFour beschrijft een PLG als een cyclisch proces waarin professionals gezamenlijk leren en werken:
Focus op leren: leren is het fundamentele doel en daarom willen we de praktijk en het resultaat op het gebied van leren onderzoeken.
Focus op gezamenlijkheid: we werken gezamenlijk om dit fundamentele doel te bereiken.
Focus op resultaat: we onderzoeken onze effectiviteit op basis van de behaalde resultaten.
Hoe vorm je een PLG?
Een professionele leergemeenschap bestaat uit een groep professionals van 6 -10 personen. Deze groep professionals draagt zelf het onderwerp / thema aan waar men het in de bijeenkomst over wil gaan hebben. Zij hebben vaak veel meer kennis en ervaring dan ze zelf bewust van zijn. In de PLG wordt er dan ook van uitgegaan dat 80% van de benodigde kennis over een onderwerp aanwezig is binnen de PLG.
Voorbeelden voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk zijn: ‘coaching on the job’, scholing voor alle beroepskrachten, de concretisering van de pedagogische doelen, de pedagogisch medewerker als kindmentor of het structureel volgen van de kindontwikkeling.
Voorbeelden voor het onderwijs zijn: de lesvoorbereiding, de doorgaande ontwikkellijnen (Engels, digitale geletterdheid, zelfstandig werken), de executieve functies, de 21st Century Skills, de lesinstructie of het sociaal welbevinden van leerlingen.
De overige 20% expertise kan gericht extern gehaald worden. Cruciaal om van elkaar te kunnen leren is een heldere en vaste structuur van de PLG. Dit geeft ritme en maakt het uitwisselen efficiënt en effectief. Op deze wijze kan men zich focussen op de inhoud en hoeft men niet continu na te denken over het proces. Daarnaast is het van belang dat bijeenkomsten leiden tot zichtbare resultaten, welke men kan delen met de anderen en wat direct inzetbaar is.
Uitgangspunten van een PLG
– Een gezamenlijk doel;
– Aandacht hebben voor elkaar;
– Allen dragen bij door uitwisseling van (aanwezige) kennis en ervaring;
– Pas toe en leer en verbeter (PDAC) -> plannen – doen – feedback – aanpassen;
– Een structurele samenwerking met een vaste structuur en ritme;
– De PLG bepaalt de agenda/onderwerpen op basis van doelen en ontwikkeling;
– Doelen, acties, ontwikkeling en successen zichtbaar maken (doe-bord);
– Kijk terug en verbeter (sharpen the saw).
PLG-bijeenkomst stappen : Stand-up, Exploreren, Condenseren, Maken en Retrospective.
Een PLG-bijeenkomst verloopt volgens een vast ritme. De onderwijsprofessionals bepalen zelf met elkaar welk kind gerelateerd onderwerp het meest relevant is om te behandelen tijdens een bijeenkomst. Voor elke stap worden werkvormen ingezet.
Bron afbeelding: ‘verbeterbord Stichting leerKRACHT.’ Angèle heeft twee jaar als Expert coach bij Stichting leerKRACHT gewerkt.
Stand-up (bord sessie)
Elke PLG bijeenkomst start met een maximaal 15 minuten durende Stand-up. De onderwijsprofessionals staan rond het bord met zelf geformuleerde doelen en passende activiteiten en vertellen wat ze hebben gedaan en welke hindernissen ze eventueel onderweg zijn tegengekomen.
Exploreren
In de exploratiefase verkennen de onderwijsprofessionals met elkaar welke kennis aanwezig is in de groep. Wat weten ze al over het onderwerp, welke ervaringen hebben ze er mee? De werkvormen stimuleren dat men naar elkaar luistert en elkaar aanvult.
Condenseren
Bij het condenseren worden de belangrijkste elementen uit de exploratiefase benoemd en verdiept. Wat kan men concluderen uit de kennis en ervaring genoemd tijdens de exploratiefase? Wat is belangrijk? Welke conclusies kunnen worden getrokken?
Maken = werksessie
Tijdens deze stap verwerken ze opgedane inzichten tot zichtbare resultaten. Resultaten die direct kunnen worden ingezet (planning) of die worden gebruikt om anderen te betrekken bij het onderwerp.
Retrospective
Bij de retrospective kijken de onderwijsprofessionals in de PLG kort terug op de bijeenkomst. Wat ging er goed, wat ging minder goed en wat kan/moet beter? Daarbij gaat het zowel over de inhoud als de samenwerking. Belangrijke verbeterpunten worden direct in acties omgezet en wederom genoteerd op het DOE-bord.
De eerste stap naar een PLG (kinderopvang / peuterspeelzaal of school) kan vorm gegeven worden in ongeveer 6-8 begeleidende sessies. Uiteraard is ‘maintenance’ een belangrijke voorwaarde voor een duurzame vorm van leren en professionalseren.
Bron: ‘Starten met een professionele leergemeenschap. Bruns, M., & Bruggink, M. (2016). Rotterdam: Bazalt. ‘De vijf essenties van leidinggeven aan een PLG’. Dufour,R & Fullan, M. (2015). Rotterdam: Bazalt.
